مبادله بین زنجیره ای یا کراس چین سواپ چیست + کاربرد و مزایا

تبادل بین زنجیره ای متقابل یا مبادله بین زنجیره ای (Cross-Chain Swap)، نوعی از مبادله همتا به همتا بوده که امکان انتقال امن ارزهای دیجیتال را بین شبکه های بلاک چین متفاوت، بدون دخالت هیچ گونه واسطه ای فراهم می کند.

به عبارت دیگر، تبادل بین زنجیره ای نوعی از مبادله بوده که بین دو ارز دیجیتال از دو بلاک چین متفاوت انجام می شود.

در واقع نوعی مکانیسم بوده که برای کاربران امکان مبادله ارزهای دیجیتال مختلف را به طور مستقیم و بین دوجفت رمزارز فراهم می کند.

معمولاً در مبادلات بین زنجیره‌ای، یک پلتفرم یا پروتکل میانی به نام “گیت‌وی” (Gateway) یا “مابین‌زنجیره” (Interchain) وارد عمل می‌شود.

این گیت‌وی یا پروتکل میانی ارتباط بین زنجیره‌های مختلف را برقرار می‌کند و کاربران می‌توانند ارزهای خود را به این گیت‌وی منتقل کرده و سپس در زنجیره دیگری تخلیه کنند. این فرآیند به صورت امن و بدون نیاز به اعتماد به وسیله تکنولوژی‌های مبتنی بر بلاکچین انجام می‌شود.

ساده ترین راه برای مشاهده این نوع مبادله، توجه به مبادلات پول های فیات در زندگی روزمره و در طول تاریخ است.

در این نوع مبادلات دو فرد به مبادله ارزهای خود با نرخ مشخص می پردازند. برای مثال مبادله یورو در مقابل دلار می تواند نشان دهنده این نوع مبادله باشد.

برای انجام این مبادله موارد مورد نیاز، دانستن نرخ مبادله، انجام محاسبات و پرداخت معادل هر ارز به طرف مقابل است.

برای مثال اگر 100 یورو برابر با 121.55 دلار باشد، در این صورت نرخ مبادله یورو در برابر دلار معادل 1.2155 خواهد بود.

به طور خلاصه این نوع مبادله مستقیم بوده و هیچ واسطه ای در آن دخالت ندارد. اما در مثال بیان شده صحبت از دارایی های ملموس بوده که در دنیای واقعی وجود دارند.

در زیر چندین ویژگی اصلی فناوری کراس چین آورده شده است:

• فناوری کراس چین بر اساس اصل اتمی کار می‌کند.
• این امکان سازگاری مناسب بین چندین بلاکچین به هم پیوسته را فراهم می‌کند.
• این فناوری امکان توزیع شبکه‌ها را در پلتفرم‌های مختلف فراهم می‌کند.

اکنون این سوال مطرح می شود که چگونه می توان این نوع مبادله را بین دو ارز دیجیتال مختلف با پلتفرم های متفاوت انجام داد؟

پاسخ به این سوال و اطلاعات بیشتر در مورد مبادلات بین زنجیره ای در ادامه این مطلب بیان خواهد شد.

---

بیشتر بخوانید : بلاک چین بریج یا پل بلاک چین چیست

---

شروع مبادلات بین زنجیره ای

در ده سال گذشته وایت پیپری (مقاله سفید) وجود داشته که به تشریح کامل مبادلات زنجیره ای متقابل پرداخته است. این مقاله با عنوان مبادلات بین زنجیره ای اتمی نوشته شده و نویسنده آن موریس هرلیهی از بخش علوم کامپیوتری دانشگاه پروویدنس است.

این مقاله در سال 2018 در سمپوزیوم ACM ارائه شده است. در این مقاله به وضوح نحوه عملکرد مبادلات بین زنجیره ای، امکانات ارائه شده توسط آن و چالش های جدی پیش روی آن برای ارائه این نوع ابزار به طور مشروح بیان شده است.

به طور کلی فرآیند مبادلات بین زنجیره ای به این شکل است: وجه مورد نظر از دو طرف دریافت شده و با برنامه ریزی خاصی ذخیره می شود و اجرای عملیات در صورت تایید هر دو طرف تضمین خواهد شد.

در صورت انجام عمل مخرب از سوی هر کدام از طرفین، امکان کنترل وجوه توسط وی وجود ندارد.

برنامه نویسی این نوع ابزار، بسیار قابل توجه و مهم است. همانطور که قبلا بیان شده، تراکنش های ارزهای دیجیتال به وسیله قراردادهای هوشمند انجام می گیرد.

در این فرآیند، ارزهای دیجیتال مورد انتقال به قراردادهای هوشمند پاسخ داده و در نتیجه امکان ارسال، دریافت و تحویل ارزهای مذکور به وسیله این قراردادها فراهم می شود.

برای مثال در بیت کوین این برنامه نویسی Bitcoin script نام داشته و در اتریوم Solidity است. به طور کلی تمام ارزهای دیجیتال، از این نوع مدل مدیریتی برای انجام عملیات های خود استفاده می کنند.

در حال حاضر رمزارزها، ارزهای قابل برنامه نویسی هستند. بنابراین، ایجاد برنامه خاصی که امکان مبادله بین زنجیره ای را به صورت کاملا امن فراهم نماید، وجود دارد.

امکان انجام مبادلات زنجیره ای به همین شکل فراهم شده و ما در ادامه به طور مفصل در این مورد صحبت خواهیم کرد.

ارزهای قابل برنامه نویسی، کلیدی برای مبادلات بین زنجیره ای

برای درک بهتر این نوع مبادلات به جنبه های کاربردی و عملی تر آنها می پردازیم. به طور مثال بیت کوین را در نظر بگیرید.

همان طور که قبلا بیان شده، زبان برنامه نویسی بیت کوین، بیت کوین اسکریپت (Bitcoin Script) است.

این زبان برنامه نویسی اجازه دریافت و ارسال ارزها را به طور کاملا برنامه نویسی شده می دهد. در واقع انجام هر تراکنش بیت کوین فقط با استفاده از این برنامه نویسی امکان پذیر است.

اما نکات بسیار جالبی در مورد قابلیت های این زبان، مخصوصا در مورد دو عملگر آن یعنی (OP_CHECKSEQUENCEVERIFY (CSV و (OP_CHECKLOCKTIMEVERIFY(CLTV وجود دارد.

مورد اول : کد عملیاتی بسیار مفیدی بوده که به کد OP_CODE نیز معروف است. این کد اجازه متوقف کردن اسکریپت یا تراکنش ها را تا زمان برآورده شدن تمام شرایط خاص آن فرآهم می کند.

در نتیجه با استفاده از این قابلیت، ایجاد مواردی مانند Lightning Network ممکن بوده و همچنین صرافی های غیرمتمرکز و مبادلات همتا به همتای امن نیز وجود خواهند داشت. این دو مورد آخر، دقیقا با عملیات مبادله بین زنجیره ای مرتبط هستند.

مورد دوم : عملکرد خاص خود را داشته و امکان ایجاد قفل های زمانی را بر روی تراکنش فراهم می کند. با استفاده از این قفل ها، می توان مکانیسم های امنیتی را برای مبادلات ایجاد کرد.

بنابراین در صورت استفاده کاربر از کیف پول دارای قابلیت مبادله بین زنجیره ای، انجام این نوع مبادله با استفاده از عملگرهای (OP_CHECKSEQUENCEVERIFY (CSV و (OP_CHECKLOCKTIMEVERIFY(CLTV، با افرادی که از این قابلیت برخوردار بوده امکان پذیر خواهد بود.

کیف پول، برنامه نویسی کوین ها را به گونه ای انجام داده که مبادله آنها فقط در صورت احراز شرایط خاص از قبل مشخص شده توسط دو طرف، ممکن بوده و بدون دخالت هیچ واسطه ای انجام شود.

البته تمام موارد ذکر شده، توصیف ساده ایست از آنچه که در واقعیت انجام شده است.

مبادله بین زنجیره ای چگونه کار می کند؟

مثال کاربردی زیر را در نظر بگیرید.

در یک طرف سارا قصد مبادله بیت کوین خود را با ارز دیجیتال مونرو OP_CHECKLOCKTIMEVERIFY (CLTV) دارد.

در طرف مقابل، شایان قرار داشته که به دنبال تبدیل مونرو به بیت کوین است. هر دو نیاز به مبادله داشته و ارز مورد نظر طرف مقابل را در اختیار دارند.

بنابراین، سارا و شایان به انجام مبادله به وسیله کیف پول های خود که از این قابلیت برخوردار است، اقدام می کنند.

در ابتدا سارا مبادله را شروع کرده و با استفاده از کد CLTV به مسدود کردن مقدار بیت کوین مورد نیاز برای مبادله با شایان اقدام می کند.

همان طور که قبلا بیان شد، اسکریپت تنها زمانی به آزاد کردن وجوه اقدام کرده که شایان تمام شرایط مورد نظر مبادله را برآورده کند و عملیات مبادله مونرو را آغاز کرده تا از موارد امنیتی تراکنش سارا آگاه شود.

در صورت رخ دادن مشکل خاصی، عملگرهای امنیتی تراکنش سارا، به او امکان بازیابی پول را پس گذشت زمانی خاص و با استفاده از کد CLTV می دهد.

در سمت شایان، نیز تراکنش مونرو با برنامه نویسی مربوطه آغاز شده است. در این مورد مونرو از کد CLTV پشتیبانی نمی کند.

در نتیجه از عملیات دیگری به نام DLTC or Discrete-log Timelock Contract استفاد می شود که اجازه پرداخت های شرطی را در این رمزارز صادر می کند.

این سیستم به شایان اجازه پرداخت مشروط با استفاده از مونرو را می دهد. البته این پرداخت فقط هنگامی قابل اجرا بوده که سارا شرایط مورد نظر را اجرا نماید.

همانند سارا، شایان نیز از قابلیتی برخوردار بوده که به وی توانایی بازیابی پول را در صورت بروز هر گونه مشکل می دهد.

در این مرحله هر دو طرف دستور پرداخت را صادر کرده اند. اما هیچ کدام پولی ندارند.

نوبت بررسی شرایط باز کردن قفل است. در صورت احراز شرایط، هر دو طرف قادر به دریافت پول از طریق مبادله و به صورت کارآمد خواهند بود.

بنابراین سارا و شایان به ارائه رمزهای امنیتی مورد نظر می پردازند. هر دوی آنها از رمزها آگاه بوده، زیرا با استفاه از آن قادر به باز کردن قفل های پول بوده اند.

در صورت بروز هر گونه خرابکاری از سوی هر کدام از طرفین، طرف مقابل قادر به استفاده از امکانات امنیتی تراکنش خواهد بود.

این موارد امنیتی، قفل های زمانی هستند و عملکرد آنها اطمینان از دسترس خارج بودن پول از سوی دو طرف برای مدت خاص و معقول است.

در صورت عدم انجام شرایط از سوی یکی از طرفین پس از گذشت زمان مشخصی، طرف مقابل به سادگی قادر به برداشت پول مبادله ای خود خواهد بود.

تبادل زنجیره ای متقابل با سایر ارزهای دیجیتال

مثال ارائه شده مربوط به بیت کوین و مونرو بود. اگر چه این مثال فرضی بوده، اما بسیار به شرایط اتفاق افتاده در سیستم و در واقعیت نزدیک است.

در حال حاضر، تیم مونرو در حال کار بر روی پروتکل بین زنجیره ای هستند که به کاربران بیت کوین اجازه تبدیل بیت کوین به مونرو و با استفاده از همین روش را فرآهم می کند.

البته این نوع مبادله منحصر به ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین و مونرو نیست. تمام ارزهای دیجیتال در صورت وجود شرایط زیر از این قابلیت برخوردار خواهند بود:

1. امکان مسدود کردن در سطح اسکریپت
2. امکان مسدود کردن در بازه زمانی

هر دو قفل اجرای تراکنش برای افزایش امنیت لازم برای مبادلات در نظر گرفته شده است.

برای مثال، اتریوم امکان اجرا و پیاده سازی این سیستم را به منظور امکان ایجاد مبادله بین زنجیره ای با سایر ارزها را خواهد داشت.

سایر جایگزین ها

جایگزین دیگری برای مبادلات بین زنجیره ای، مبادلات اتمی ساکسینت Succint Atomic Swaps (SAS) است. این عملیات اجازه مبادله ارز بین زنجیره ای را ایجاد می کند. اما این سیستم به درستی تعریف نشده و در حال حاضر مدل اصلاح شده و تئوری سازی شده ای از آن وجود ندارد.

مزایا و معایب مبادلات بین زنجیره ای

مزایای مبادلات بین زنجیره ای عبارتند از:

• این نوع مبادلات، عملکرد جدید، غیرمتمرکز، امن و خصوصی را برای مبادله ارزهای کاربران با سایر ارزها بدون نیاز به صرافی های متمرکز و غیرمتمرکز ارائه کرده است.
• کاربرد پویا و فعال تری از پول به کاربران نشان می دهد. مبادله ارزها، به کاربران اجازه گسترش استفاده از پول را در هر زمان بدون پیچیدگی خاصی می دهد.

اگر کسب و کار یا موسسه مورد نظر فقط پرداخت های خود را بر اساس EOS می پذیرد، در این صورت کاربر به سرعت قادر به معاوضه بیت کوین با EOS خوهد بود.

از معایب آن هم به موارد زیر اشاره می شود:

• در صورت استفاده از کیف پول هایی که پیاده سازی این نوع پروتکل را به خوبی انجام نمی دهند، خطر از بین رفتن پول وجود دارد.
• استفاد از آنها به نوعی پیچیده است، مخصوصا برای کسانی که در دنیای ارزهای دیجیتال تازه کار هستند.

بهترین پروژه های کراس چین سواپ

تعداد زیادی پروژه در این زمینه وجود دارد، و بهترین پروژه‌ها ممکن است با توجه به ویژگی‌ها و نیازهای خاص شما متغیر باشند. در ادامه، چند پروژه معروف و معتبر در زمینه کراس چین سواپ ذکر شده است:

رپد بیت کوین Wrapped Bitcoin

WBTC یک پروژه کراس چین سواپ است که ارز دیجیتال بیت‌کوین (BTC) را به شکل توکن‌های ERC-20 در زنجیره Ethereum تبدیل می‌کند. این امکان به کاربران اجازه می‌دهد که از بیت‌کوین به عنوان یک دارایی دیجیتال در زنجیره Ethereum استفاده کنند.

رپد اتریوم Wrapped Ethereum

WETH برعکس WBTC عمل می‌کند و Ethereum را به توکن‌های ERC-20 در زنجیره‌های دیگر تبدیل می‌کند.

Thorchain یا RUNE

تور چین یک پروتکل کراس چین سواپ غیرمتمرکز شده است که به کاربران امکان می‌دهد ارزها و دارایی‌های دیجیتال را بین زنجیره‌های مختلف مبادله کنند.

این پروژه از توکن‌های توکن‌های مختلف برای اتصال به زنجیره‌های مختلف استفاده می‌کند.

Polkadot یا DOT

پولکادات یک پلتفرم کراس چین است که امکان تعامل بین زنجیره‌های مختلف را فراهم می‌کند. این پروژه به ایجاد برخی از اجزای زیرساختی برای کراس چین سواپ و تبادل ارزها اختصاص داده است.

Cosmos یا ATOM

کازموس یک پلتفرم کراس چین است که به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد زنجیره‌های جدید را ایجاد کرده و با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. از ابزارهایی مانند “Inter-Blockchain Communication” (IBC) برای کراس چین سواپ استفاده می‌کند.

Binance Smart Chain یا BSC

بایننس اسمارت چین به عنوان یک زنجیره جانبی از Binance Chain، امکان تبادل ارزها و دارایی‌های دیجیتال بین زنجیره‌های مختلف را فراهم می‌کند و از کیف‌پولها و دارایی‌های معامله شده در آن پشتیبانی می‌کند.

برای انتخاب بهترین پروژه کراس چین سواپ برای نیازهای خود، باید به ویژگی‌های امنیتی، حجم معاملات، هزینه‌ها، و ارتباط با زنجیره‌های دیگر توجه داشته باشید. همچنین باید مطمئن شوید که پروژه انتخابی با زنجیره‌ها و توکن‌هایی که شما می‌خواهید مبادله کنید، سازگاری دارد.