استخراج نقدینگی (Liquidity mining) چیست؟

استخراج نقدینگی (Liquidity mining)، ویژگی و استراتژی برخی از پروتکل های سیستم مالی غیر متمرکز (DeFi) به حساب می آید که هدف اصلی آنها جذب کاربران است. تمرکز این استراتژی بر روی تشویق تزریق نقدینگی به پروتکل، در ازای توزیع مجموعه ای از توکن ها در میان کاربران است.

این توکن ها، برای کاربران امکان دسترسی اداره و حاکمیت پروژه را فراهم می کنند. همچنین این توکن را می توان برای پاداش های بهتر و یا با سایر ارزهای دیجیتال مبادله کرد.

توکن های بدست آمده را می توان در داخل پلتفرم یا خارج از آن مبادله نمود. همچنین می توان به سادگی برای بدست آوردن درآمد بیشتر از طریق افزایش ارزش از آنها نگهداری کرد.

بدون شک، این روش یکی از جالب ترین روش های جذب سرمایه بوده و درعین حال، باعث تغییر شکل کامل DeFi در داخل اتریوم شده است.

فرض کنید یک بازی ویدیویی مورد علاقه دارید و توسعه دهندگان بازی می‌خواهند مطمئن شوند که بازیکنان آنلاین کافی برای حفظ تجربه بازی عالی وجود دارد. بنابراین، آنها سیستمی را معرفی می کنند که در آن بازیکنانی که آنلاین می مانند و در نبردها شرکت می کنند، توکن های ویژه درون بازی را به عنوان پاداش دریافت می کنند.

این توکن‌ها را می‌توان برای خرید سلاح‌های جدید، پوسته‌ها یا حتی تاثیرگذاری بر تصمیم‌گیری‌های بازی استفاده کرد.

در این سناریو:

• تامین زمان و مشارکت شما مانند تامین نقدینگی است.
• توکن‌های ویژه درون بازی مشابه توکن‌ها یا پاداش‌هایی هستند که در استخراج نقدینگی کسب می‌کنید.
• توسعه دهندگان بازی، پروژه یا پلتفرم ارزهای دیجیتال هستند که کاربران را به مشارکت تشویق می کنند.

دقیقا مانند این مثال در پلتفرم هایی که امکان استخراج نقدینگی را برای سرمایه گذاران فرآهم می کنند سناریو دقیقا به همین صورت است که با پرداخت پاداش هایی به صورت توکن، تلاش در فعال نگه داشتن و جذب بیشتر سرمایه در پلتفرم را فرآهم می کنند.

استخراج نقدینگی، شکل غیر متعارف استخراج

استخراج نقدینگی رابطه بسیار نزدیکی با کشت سود دارد. کشت سود را به طور ساده می توان چنین تعریف کرد:

کشت سود، نوعی استراتژی با هدف تولید سود به وسیله سرمایه گذاری در پلتفرم های گوناگون و استفاده از مزیت های متغیرهای مختلف بازار است.

پروتکل DeFi عملکردی را فعال کرده که به کاربران اجازه دریافت پاداش در مقابل سپرده گذاری و مسدود کردن (بلاک) سرمایه آنها در پلتفرم را می دهد. پاداش ها معمولا بر اساس توکن حاکم در آن پلتفرم پرداخت می شوند.

این توکن ها گاهی قدرت رای دادن در پروتکل را داشته و برخی از اوقات نیز از این قابلیت برخوردار نیستند.

دسترسی منظم نگهدارندگان این توکن ها به پاداش ها و یا سودهای دریافتی وجود دارد.

به این ترتیب، مسدود کردن پول بیشتر در پلتفرم به معنای دریافت توکن های بیشتر و در نتیجه افزایش پاداش ها و سود است.

اصطلاح استخراج نقدینگی، به منظور تزریق نقدینگی است. تزریق نقدینگی از سوی سرمایه گذاران، امکان به دست آوردن توکن های حاکم را برای آنها فرآهم می کند، چرا که این توکن ها پس از تزریق نقدینگی و به عنوان پاداش برای افراد شرکت کننده و سپرده گذار در سیستم پرداخت می شوند.

این فرآیند، در حقیقت مکانیسم استخراج پلتفرم بوده و رابطه بسیار نزدیکی با مفهوم استیکینگ دارد.

استخراج نقدینگی، شروع یک اتفاق جدید در ارز دیجیتال

تب و تاب استخراج نقدینگی، رخدادی تقریبا جدید است. این موضوع بیشتر به Compound نسبت داده می شود.

این حادثه در 15 ژوئن سال 2020 و پس از معرفی توکن COMP، یعنی توکن حاکم Compound اتفاق افتاد. در این زمان، این توکن با قیمت بازاری حدود 60 دلار معرفی شد و سرمایه بازار آن 0 دلار بود.

اما، Compound به تعداد کافی کاربر جذب کرده و استخراج نقدینگی توسط آنها به شدت افزایش پیدا کرده و همه چیز تغییر کرد.

به همین دلیل، در 20 ژوئن 2020، توکن COMP ارزشی حدود 313 دلار پیدا کرد. همچنین سرمایه بازاری آن به 800 میلیون دلار افزایش یافت.

علاوه بر این، کل ارزش مسدود شده (TVL) یا ارزهای دیجیتال مسدود شده در Compound به بالای 511 میلیون دلار رسید. در حال حاضر، در بالاترین نقطه، کل ارزش مسدود شده (TVL) آن به بیشتر از 900 میلیون دلار رسیده است.

این موضوع به روشنی نشان دهنده قابلیت بازیابی ارزش در استخراج نقدینگی، به گونه ای کاملا جدید و موثر است. همین موضوع توجه بسیاری از توسعه دهندگان و دیگر پلتفرم های DeFi را جلب کرده است.

به همین دلیل و در مدت کم، بسیاری از پلتفرم ها همانند Balancer, AAVE و حتی uniswap با توکن ها و توکنومیکس (اقتصاد توکنی) خود به استفاده از استخراج نقدینگی پرداخته و بر روی آن متمرکز شده اند.

اهداف استخراج نقدینگی

چرا استخراج نقدینگی برای پلتفرم های DeFi بسیار مهم است؟ جواب بسیار ساده است، این کار روشی برای تشویق و تزریق پول و سرمایه گذاری در داخل پلتفرم است.

ارائه کنندگان نقدینگی یا LP ها به واسطه سرمایه گذاری در پلتفرم، برای مشارکتی که داشته اند پاداش دریافت می کنند. این پاداش ها معمولا با توکن های موجود در همان پلتفرم پرداخت می شود.

این توکن ها مطابق با برنامه نویسی پروتکل ایجاد شده و به عنوان پاداش در بین ارائه کنندگان نقدینگی توزیع می شوند.

بسیاری از این توکن ها، خارج از پلتفرم DeFi تولید کننده آن بی مصرف هستند. اما ایجاد بازارهای مبادله و حدس و گمان پیرامون این توکن ها، ارزش آنها را تا بی نهایت افزایش می دهد.

آندره کرونژه و پروژه او را به عنوان مثال در نظر بگیرید. از نظر کرونژه، توکن YFI ارزش واقعی ندارد و فقط به عنوان توکن حاکمیتی از آن استفاده می شود.

 همچنین پروتکل YFI، به کندی توسعه می یابد و در انحصار این فرد قرار دارد. همه این ها نشان دهنده عدم کارایی توکن است.

اما بازار این گونه عمل نمی کند. در حال حاضر، ارزش توکن YFI برابر با 6,700 دلار و حتی بسیار بیشتر از اتریوم است.

این موضوع نشان دهنده استخراج نقدینگی در اثر جو شدید موجود در اطراف توکن است. البته، این توکن فقط برای توزیع در میان افراد شرکت کننده در سیستم ایجاد شده است.

چند هدف مهم برای استخراج نقدینگی می توان در نظر گرفت:

1. تقویت نقدینگی : هدف اصلی افزایش نقدینگی در پلتفرم های غیرمتمرکز است. نقدینگی برای تجارت روان بسیار مهم است و تضمین می کند که کاربران می توانند به راحتی دارایی ها را بدون ایجاد نوسانات قابل توجه قیمت خریداری کرده و یا بفروشند.
2. تشویق برای مشارکت بیشتر : استخراج نقدینگی به عنوان انگیزه ای برای کاربران برای مشارکت فعال در یک شبکه غیرمتمرکز عمل می کند. پروژه‌ها با ارائه پاداش، افراد را تشویق می‌کنند تا سرمایه‌های خود را به اشتراک بگذارند و با پلتفرم تعامل کنند، چه از طریق تامین نقدینگی یا انجام سایر اقدامات مورد نظر.
3. جذب کاربران : استخراج نقدینگی راهی برای جذب کاربران به پروژه یا پلتفرم جدید است. با ارائه پاداش‌های ملموس، پروژه‌ها می‌توانند افراد را به کاوش و مشارکت در اکوسیستم ترغیب کنند و به تقویت پذیرش آن پلتفرم کمک کنند.
4. توزیع توکن : استخراج نقدینگی اغلب در توزیع توکن های جدید نقش دارد. هدف این روش توزیع، تضمین مالکیت گسترده‌تر و غیرمتمرکزتر توکن‌ها، جلوگیری از تمرکز در میان چند پذیرنده اولیه است.
5. ارتباط با جامعه : ایجاد جامعه ای متشکل از کاربران فعال برای موفقیت یک پروژه ارز دیجیتال بسیار مهم است. برنامه های استخراج نقدینگی اعضای جامعه را تشویق می کند تا فعالانه مشارکت کنند، ایده ها را به اشتراک بگذارند، و در توسعه پروژه مشارکت کنند.
6. رشد اکوسیستم : استخراج نقدینگی به رشد کلی اکوسیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi) کمک می کند. همانطور که کاربران بیشتر نقدینگی ارائه می کنند، عملکرد صرافی های غیرمتمرکز، پلتفرم های وام دهی و سایر برنامه های کاربردی DeFi را افزایش می دهد.
7. راه‌اندازی پروژه‌های جدید : برای پروژه‌های جدید، استخراج نقدینگی می‌تواند ابزاری حیاتی برای راه‌اندازی نقدینگی اولیه باشد. این مسئله به ایجاد یک پایه قوی کمک می کند و توجه کاربران و سرمایه گذاران را به خود جلب می کند.
8. عمق بازار : هدف استخراج نقدینگی افزایش عمق بازار، کاهش لغزش و بهبود تجربه کلی معاملات برای کاربران در صرافی های غیرمتمرکز است.

مزایا و معایب استخراج نقدینگی

علاوه بر مواردی که در بخش اهداف بیان شد در بخش زیر مزایای دیگری از امکان استخراج نقدینگی بیان شده است:

1- ایجاد انگیزه برای سرمایه گذاران : اولین مزیت استخراج نقدینگی، ایجاد انگیزه برای سرمایه گذاران و تشویق آنها برای تزریق بیشتر دارایی هایشان به پلتفرم است.

پیشنهاد دریافت پاداش در مقابل مشارکت در پلتفرم، توجه بسیاری از سرمایه گذاران را جلب می کند. مخصوصا اگر این پاداش باعث بدست آوردن سودهای زیاد شود.

به همین دلیل، پلتفرم های استخراج نقدینگی زیادی بر اثر مشارکت زیاد سرمایه گذاران در مدتی کوتاه، رشد سرسام آوری را تجربه کرده اند.

2- افزایش سرمایه در مدتی کوتاه : رشد پلتفرم سودهای زیادی به دنبال دارد. استخراج نقدینگی، درمدتی کوتاه توانایی چند برابر کردن سرمایه موجود هر فرد در پلتفرم را دارد.

علاوه بر این، در صورت فراهم کردن نقدینگی امکان دریافت وام برای سرمایه گذاری در همان پلتفرم یا سایر پلتفرم ها (با استفاده از کشت سود) وجود دارد که این مسئله باعث می شود پلتفرم رشد بسیار زیادی را تجربه کند.

3- مشارکت آزاد : بسیاری از پروتکل های استخراج نقدینگی غیر متمرکز هستند یا از سطح بالای تمرکز زدایی برخوردار اند. به همین دلیل، امکان مشارکت آزادانه تمام افراد در آنها وجود دارد.

اما، همه چیز به این سادگی نیست. با بررسی بیشتر، می توان معایبی هم در این پلتفرم مشاهده کرد:

1- پیچیدگی استفاده : این پلتفرم ها از تکنولوژی سطح بالایی برخوردار هستند. بنابراین استفاده از آنها به خصوص برای کاربران مبتدی پیچیده و دشوار خواهد بود.

در صورت عدم وجود اطلاعات و دانش قبلی در مورد ابزارهای مالی، کاربر خود را در دنیایی از اصطلاحات زبانی و ابزارهای فنی گم خواهد کرد.

2- هزینه زیاد : در حال حاضر بیشتر پلتفرم های استخراج نقدینگی بر روی بلاک چین اتریوم قرار دارند. رشد و توسعه بیش از حد این پلتفرم ها (در کنار DeFi به طور کلی) ظرفیت شبکه را تکمیل کرده است. به همین دلیل، هم اکنون تجارت DeFi در اتریوم هزینه زیادی به دنبال خواهد داشت.

3- امکان خسارت مالی : در صورت عدم توجه کاربر به برخی از جنبه های مرتبط با فعالیت در این پلتفرم ها، همانند هزینه های کمیسیون، شاخص های وثیقه و نوسانات بازاری ارزهای دیجیتال، امکان از دست رفتن سرمایه وجود خواهد داشت.

4- بی ثباتی : همانند کشت سود، پلتفرم های استخراج نقدینگی نیز از نوسانات زیاد و بی ثباتی برخوردار هستند. در حقیقت، به نظر بسیاری از متخصصان این پلتفرم ها همانند ایجاد کننده حباب رفتار می کنند.

این رفتار بیشتر شبیه بانک های مرکزی معمولی تشنه قدرت و پول هستند و به فضاهای مالی سالم ارتباطی ندارد.

5- مشکلات امنیتی : مشکلات جدی امنیتی در قراردادهای هوشمند این پلتفرم ها وجود دارد. همانند مشکلاتی که در کشت سود (ییلد فارمینگ) مشاهده می شود.

بهترین پلتفرم های استخراج نقدینگی

در میان پلتفرم هایی که دارای بیشترین مزیت های استخراج نقدینگی و کارایی عالی هستند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. کامپاند Compound : در این پلتفرم، ارائه کنندگان نقدینگی در مقابل مشارکت خود، توکن های COMP را به صورت پاداش دریافت می کنند. این توکن ها قابلیت مبادله داخلی در پلتفرم و یا در صرافی های متمرکز و غیر متمرکز، به منظور دریافت سود را دارند. همچنین می توان آنها را با توکن های مختلف دیگر تعویض کرد.
2. آوه AAVE : پروژه دیگری است که امکان استخراج نقدینگی در به روز رسانی جدید آن ایجاد شده است. در حقیقت، تبدیل توکن قدیمی آن ETHLend به توکن جدید AAVE، استخراج نقدینگی در آن سود و پاداش بیشتری برای مشارکت کنندگان فراهم کرده است.
3. بالانسر Balancer : این پروژه اخیرا به روز رسانی پروتکل خود را به اتمام رسانده است. از این رو با معرفی توکن حاکم BAL، استخراج نقدینگی در پلتفرم خود را امکان پذیر کرده است.
4. Curves : تمام عملیات و سودهای این پلتفرم، بر پایه استخراج نقدینگی همراه با سیستم کشت سود غیر متمرکز است. همه این فعالیت ها از طریق ایجاد استخرهای نقدینگی برای سایر پروتکل ها همانند Compound و Uniswap انجام می شود. هدف این نوع استراتژی، به حداکثر رساندن سود است. البته باید توجه داشت که Curve فقط با استیبل کوین ها فعالیت می کند.
5. یونی سواپ Uniswap : یکی از دکس های برتر در DeFi است. اخیرا، تیم توسعه دهنده آن، توکن UNI را معرفی کرده اند. این توکن استخراج نقدینگی در پلتفرم را امکان پذیر کرده که باعث رشد قابل توجه استفاده از این پروتکل شده است. در واقع Uniswap در حال حاضر رتبه اول با ارزش ترین پلتفرم ها را با ارزش مسدود شده کلی (TVL) حدود 2.1 بیلیون دلار، در اختیار دارد.
6. SushiSwap (SUSHI) : سوشی سواپ یکی دیگر از صرافی های غیرمتمرکز و پروتکل AMM در اتریوم است. توکن های SUSHI توسط کاربرانی که نقدینگی را به استخرهای SushiSwap ارائه می کنند به دست می آیند.
7. Yearn.finance : پروژه مشهور آندره کرونژه، بهترین کشت سود و استخراج نقدینگی را در یک جا گرد هم آورده است. در واقع، استفاده حداکثری از توان استخراج نقدینگی در این پلتفرم، ارزش بسیار قابل توجهی برای توکن آن رقم زده است.